๑. บทนำ

         บทความนี้ผู้เขียนได้นำเสนอแนวคิดเชิงวิจารณ์ จากการศึกษาภาคสนามเกี่ยวกับ
บทบาทของพระสงฆ์ไทย ในชนบทที่มุ่งประโยชน์สุขของชุมชนที่มีผลกระทบโดยตรงต่อวิถีความ เป็นอยู่ไม่ว่าจะเป็นเรื่องความเชื่อ การตัดสินใจ และการดูแลรักษาสุขภาพ การอนุรักษ์การ
รักษาทรัพยากรธรรมชาติ พระสงฆ์มีบทบาทตรงนี้มาก ดังจะเห็นได้จากผลของการศึกษา
เกี่ยวกับบทบาทของพระสงฆ์ที่เกี่ยวกับการสมุนไพรและการรักษาโรคจำนวน ๒ เรื่องคือ
๑) พระสงฆ์กับการใช้สมุนไพรบำบัดยาเสพติด ในจังหวัดอุบลราชธานี ๒) สภาพการดำเนิน
งานเกี่ยวกับสมุนไพรและการประยุกต์หลักพุทธธรรมประกอบการใช้สมุนไพรในการดูแลสุขภาพ ของพระสงฆ์ ทั้งหมดนั้นเป็นการศึกษากรณีในจังหวัดอุบลราชธานี ผลการศึกษาปรากฏชัดว่า พระสงฆ์นั้นมีบทบาทสำคัญยิ่ง ดังรายละเอียดในแต่ละเรื่องต่อไปนี้